Ghostwriting: wat doe je dan eigenlijk?
‘Ik word vaak ingehuurd als ghostwriter’. Dat doet het altijd leuk op verjaardagen, maar veel mensen weten dan alsnog eigenlijk niet wat je precies doet. De term ‘ghostwriting’ klinkt al wat mysterieus, alsof je iets geheims aan het doen bent. Dat terwijl ghostwriting de normaalste zaak van de wereld is. Maar wat is ghostwriting eigenlijk en waarom gebeurt het tegenwoordig zo vaak?
Barack Obama, Steve Jobs, John F. Kennedy: zomaar wat prominente mensen uit het heden en verleden die indrukwekkende autobiografieën en memoires hebben geschreven. Hun boeken werden en worden gelezen door miljoenen mensen wereldwijd. Wat minder mensen weten, is dat ze geen van allen hun eigen autobiografieën of memoires schreven: ze maakten allemaal gebruik van ghostwriters.
Wanneer je gebruik maakt van een ghostwriter, huur je een auteur in om namens jou een tekst, artikel, of compleet boek te schrijven. De ghostwriter treedt naar de achtergrond en krijgt vaak geen credits voor zijn werk. Hij kruipt in de huid van zijn opdrachtgever, verzamelt de informatie die hij nodig heeft – bijvoorbeeld door middel van uitgebreide gesprekken en interviews met zijn opdrachtgever – en schrijft de tekst alsof hij zelf de opdrachtgever is. Mensen zijn soms nogal teleurgesteld wanneer ze bijvoorbeeld horen dat een autobiografie die ze hebben gelezen eigenlijk het werk is van een ghostwriter. Dat is toch een vorm van misleiding?
Is ghostwriting een vorm van misleiding?
Die teleurstelling en negatieve reactie van veel mensen als ze in aanraking komen met ghostwriting heeft grofweg drie redenen:
- Ze vinden het oneerlijk. Als er op de kaft van een boek ‘autobiografie’ staat, verwachten we dat de persoon in kwestie het ook zelf geschreven heeft. Dat is immers waar het stukje ‘auto’ voor staat, nietwaar? Een autobiografie die ghostwritten is, komt dan ook over als een beetje jokken.
- Ze vinden het werk in kwestie er minder waardevol door worden. Vergelijk het met erachter komen dat Rembrandt een deel van zijn werken niet zelf heeft geschilderd, maar er een andere schilder voor heeft ingehuurd. Dat doet iets met de waarde van die werken, hoe mooi ze wellicht ook zijn.
- Ze voelen zich misleid. Je hebt een heel boek gelezen, wellicht zelfs vanuit de ikvorm geschreven, en je vond het prachtig – en dan kom je erachter dat die ‘ik’ het helemaal niet geschreven heeft. We vinden het niet prettig om beetgenomen te worden, om een stukje misleiding – want zo ervaren mensen dat – niet door te hebben.
Dat klinkt allemaal bijna alsof ghostwriters helemaal niet zouden mogen bestaan. Toch zijn ze er – en ze hebben zelfs meer werk dan ooit. Hoe komt dat dan?
Waarom bestaan er dan toch ghostwriters?
Heel simpel: omdat al die bezwaren eigenlijk geen hout snijden. Ghostwriting is geen misleiding, geen jokken en geen vervalsen – mits het op de juiste manier gebeurt.
Een boek dat op de juiste wijze is geschreven door een ghostwriter, is juist ontzettend eerlijk. Dat komt doordat een goede ghostwriter ontzettend veel naslagwerk en onderzoek doet. Hij kan daardoor waarschijnlijk op een eerlijker manier verslag leggen van de gebeurtenissen in kwestie dan de opdrachtgever zelf. Dat onderzoeken en interviewen van de opdrachtgever gaat namelijk op zeer professionele wijze. Dikwijls komt de opdrachtgever juist door dat proces van intensieve gesprekken met een ghostwriter tot allerlei inzichten, conclusies en overwegingen die er nooit waren geweest als hij zelf de pen had opgepakt.
Dat maakt ook dat een ghostwritten werk juist extra waardevol wordt. Er wordt professioneler gewerkt, want een ghostwriter weet als geen ander hoe je een goed boek, artikel of ander geschreven werk maakt. Daar komt nog bij dat een ghostwriter waarschijnlijk ook veel beter kan schrijven dan zijn opdrachtgever, dus als lezer krijg je een beter werk voorgeschoteld. Bekende sporters of acteurs zijn wellicht heel goed in hun vak, maar dat maakt ze niet per definitie goede schrijvers. Als lezer is het evenwel wel zo fijn om een goed geschreven tekst voor je neus te krijgen, want dat leest prettig.
Eerlijk zijn over ghostwriters
Dan is er nog dat bezwaar rondom misleiding. Want waarom wordt er zo schimmig gedaan over ghostwriters? Waarom zegt iemand niet gewoon dat hij een ghostwriter heeft ingehuurd? Want dat hoor je eigenlijk zelden.
Dat zijn allemaal zeer valide punten, die daarmee ook direct het belangrijkste verbeterpunt rondom ghostwriting vormen: wees er eerlijk over. Dat je gebruik maakt van een ghostwriter, hoef je niet te verbergen. Je hoeft er ook niet mee te koop te lopen, maar dat is een andere discussie. Geen enkele acteur doet er schimmig over als zijn risicovolle actiescènes worden uitgevoerd door een stuntman. Dan hoef je als prominent politicus, ceo of sporter ook niet geheimzinnig te doen over het feit dat je voor jouw schrijfwerk gebruik maakt van een professionele auteur. Iedereen begrijpt dat.
Nou ja, ‘iedereen begrijpt dat’… Regelmatig krijg ik alsnog de vraag of ik het niet vervelend vind, dat werken als ghostwriter. Je steekt een hoop tijd en energie in een tekst, en iemand anders gaat met de credits aan de haal. Dat kan zijn, maar als je als ghostwriter werkt, weet je dat die credits goeddeels aan je voorbijgaan. Een mooie tekst afleveren die succes boekt, is dan je belangrijkste doel. Als aannemer steek je ook veel tijd en energie in een huis, wetende dat iemand anders erin gaat wonen (en er wellicht mee gaat pronken).
Opdrachtgever tevreden? Ghostwriter tevreden. Zo simpel kan het zijn.
